Το πολλαπλό βιβλίο και εγώ…
Άκουσα σήμερα μια συνέντευξή της Υπουργού Παιδείας κ Κεραμέως σχετικά με το πολλαπλό βιβλίο και δεν μπορώ παρά να επισημάνω κάποια πράγματα. Συνήθως δεν βάζω μπροστά την ηλικία μου αλλά νομίζω ότι τώρα πρέπει, μια και ο προβληματισμός μου έχει άμεση σχέση με αυτή, και ο κόσμος που απευθύνομαι, στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι νεώτεροι. ‘Έτσι διανύοντας το εξηκοστό δεύτερο έτος της ηλικίας μου και το τριακοστό έκτο καθηγητικό μου έτος νομίζω ότι οφείλω να μεταφέρω την εμπειρία μου. Η αξιοποίηση της και τα σχόλια είναι δικό σας θέμα και φυσικά είναι καλοδεχούμενη εφόσον κινείται μέσα στα πλαίσια της κοσμιότητας.
Το πολλαπλό βιβλίο το έχω βιώσει τόσο σαν μαθητής όσο και σαν καθηγητής. Ας ξεκινήσουμε από τα μαθητικά μου χρόνια…
Τότε λοιπόν (1977-78) στο Γυμνάσιο Αρρένων Βύρωνα, επιλέγω να πάω στο Πρακτικό. Γράφομαι στην Δ Γυμνασίου και εκείνη τη χρονιά γίνεται ο διαχωρισμός σε Γυμνάσιο – Λύκειο και τελικά τελειώνω την Α Λυκείου στο Λύκεια Αρρένων Βύρωνα… (!!! ). Στο σχολείο είχαμε τα σχολικά εγχειρίδια, τα οποία με το που τα παίρναμε τα βάζαμε στο ράφι. Έπρεπε να τα πάρουμε γιατί το Υπουργείο Παιδείας έδινε τα εγχειρίδια – συμφώνως τω νόμω – αλλά οι καθηγητές μας διαλέγανε από ένα κατάλογο βιβλίων του εμπορίου, το βιβλίο που θα χρησιμοποιούσαμε. Απαραίτητη προϋπόθεση ήταν να έχει πάρει την έγκριση από το Υπουργείο (είχαν μια σφραγίδα στο εξώφυλλο : Εγκεκριμένο από το υπουργείο Παιδείας). Άρα δεν μιλάμε για τέσσερα βιβλία αλλά μάλλον για καμία τριανταριά βιβλία και φυσικά όχι σε όλα τα μαθήματα αλλά Φυσική (Αλεξόπουλος-Μαρίνος στην Α Λυκείου και Μάζης στη Β Λυκείου και Γ Λυκείου) – Χημεία (Παπαγεωργίου στην Α Λυκείου και Μανωλκίδης – Φούσκας στη Γ Λυκείου). και Μαθηματικά (… δεν θυμάμαι το μπλε της Α Λυκείου, Κανέλλος και Σμυρνής – Μπρουχούτας στη Γ Λυκείου). Και φυσικά τα θέματα ήταν στην ύλη και όχι με βάση κάποιο βιβλίο. Κάτι σαν αυτό που ακούστηκε σήμερα. Η εξεταζόμενη ύλη ήταν όλη η ύλη από την Α Λυκείου και κάθε χρόνο γράφαμε σε όλα τα μαθήματα προαγωγικές εξετάσεις (το τονίζω γιατί τώρα στην Χημεία οι μαθητές γράφουν μία φορά μόνο, στο Γυμνάσιο Λύκειο – στην Α Λυκείου εξετάζονται γραπτά και μάλιστα χωρίς τις στοιχειομετρικές ασκήσεις – στην Β Λυκείου και στο Γυμνάσιο δεν εξετάζονται γραπτά και μετά εξετάζονται γραπτά πάλι στην Γ Λυκείου και φυσικά στις Πανελλαδικές εξετάσεις. Άρα δεν μπορούμε να πούμε ότι έχουν εμπειρία στις εξετάσεις και στις ασκήσεις. Και δεν μιλάμε για ασκησιολατρεία – όπως αρέσκονται να λένε πολλοί – αλλά για βασικές δεξιότητες).
Σαφώς και ήταν πιο δύσκολα και σαφώς και δουλεύαμε έξω από το σχολικό βιβλίο. Το δε υπουργείο παιδείας ζητούσε κεφάλαια και όχι σελίδες… Και κάτι άλλο που μου ήρθε… Τέσσερα βιβλία και θέλουμε -πχ- 436 σελίδες !!!! Πως γίνεται αυτό; Πες μια περιοχή πχ από 400 έως 450 σελίδες κάτι τέτοιο όχι 436 …Δεν ξέρω… μπερδεύομαι.
Έτσι ακούγοντας σήμερα την Υπουργό δεν μπόρεσα παρά να θυμηθώ τις δικές μου εξετάσεις πριν 43 χρόνια… (Χμ!!!! δεν ξέρω)
Και πάμε στην καθηγητική μου εμπειρία στο πολλαπλό βιβλίο το 1998, Έχοντας ήδη 12 χρόνια στην εκπαίδευση, ξεκινάει η μεταρρύθμιση Αρσένη. Και μας δίνουν τέσσερα βιβλία να διαλέξουμε : (τα γράφω όπως τα θυμάμαι αν κάποιος θυμάται τις συγγραφικές ομάδες ας τις γρ΄άψει στα σχόλια) του Μαυρομούστακου, του Ζήση (εκδόσεις) του Πατάκη (εκδόσεις) και του Λιοδάκη. Μας λένε λοιπόν “αξιολογείστε τα και επιλέξτε τι θα διδάξετε του χρόνου”. Η κάθε σειρά βιβλίων ήταν διαφορετική. Είχαν όλες τα ίδια κεφάλαια αλλά σε διαφορετική έκταση και με διαφορετική βαρύτητα. Αλλού με έμφαση στη θεωρία, αλλού με έμφαση στις ασκήσεις. Άλλα με πολλές εικόνες και παραπομπές αλλά με τα στοιχειώδη.
Εγώ διάλεξα διαφορετικά βιβλία : Α και Β Λυκείου των εκδόσεων Ζήτη, βιβλία με έμφαση στη θεωρία, πολλές εικόνες και σχήματα, πολλές ασκήσεις σε διάφορα επίπεδα – από εύκολες μέχρι και δύσκολες – . Η λογική να έχω ένα βιβλίο “φιλικό” στον μαθητή, να του κάνει όρεξη να το διαβάσει για να πάρει όσο το δυνατόν περισσότερα. Στη Γ Λυκείου του Λιοδάκη. Ένα βιβλίο περιεκτικό, χωρίς μεγάλη έκταση στην θεωρία, και με ικανοποιητικό αριθμό ασκήσεων. Το σκεπτικό ήταν ότι εγώ έδινα έναν μεγάλο αριθμό σημειώσεων και ένα μεγάλο ασκησολόγιο, το οποίο κάλυπτε αυτό που ήθελα. Έτσι ήθελα ένα σημείο αναφοράς για να μπορούμε να παρακολουθούμε την ύλη και φυσικά να κάνουμε και τις ασκήσεις του.
Και φτάνουμε στις εξετάσεις… και η ΚΕΓΕ ζορίστηκε να βρει θέματα επαρκώς αναπτυγμένα και στα τέσσερα βιβλία ώστε να μπορέσουν να εξεταστούν οι μαθητές την πρώτη χρονιά (1999) . Την επόμενη φορά τα πράγματα ήταν ακόμα πιο δύσκολα. Την τρίτη χρονιά καταργήθηκε το πολλαπλό βιβλίο και έμεινε αυτό που χρησιμοποιήθηκε από τους περισσότερους καθηγητές – του Λιοδάκη, που παραμένει μέχρι και σήμερα.
Και λέω τώρα…εντάξει θα γίνει το πολλαπλό βιβλίο.
- Θα πρέπει να αξιολογηθούν από τους καθηγητές για επιλεγεί το ένα. Πότε θα γίνει αυτό; Πως θα γίνει αυτό; Ποιος θα το κάνει αυτό; (και καλά στη χημεία που είναι “κουκιά μετρημένα”. Στα άλλα μαθήματα που πρέπει να προσεχθεί τι ακριβώς γράφεται και πως γράφεται).
- Στη πράξη πως θα χρησιμοποιηθεί το πολλαπλό βιβλίο. Προσωπικά ξαναβλέπω το ’99 όπου θα χρησιμοποιείται το επιλεγμένο βιβλίο και τα άλλα θα μπουν στο ψηφιακό ράφι.
- Οι μαθητές πως ακριβώς θα εξετάζονται όταν η τράπεζα θεμάτων έχει δημιουργηθεί έχοντας ένα βιβλίο υπόψη. Θα διαγραφεί και θα ξαναδημιουργηθεί στη λογική του πολλαπλού βιβλίου;
Αυτή τη στιγμή αυτά μου έρχονται έτσι στο μυαλό. Και δεν μπορώ να καταλάβω πως οι διαδραστικοί πίνακες που θα τοποθετηθούν μέχρι του χρόνου “σε κάθε τμήμα από Ε δημοτικού μέχρι Γ Λυκείου”, θα βοηθήσουν όταν το τρέξιμο στο κυνήγι της ύλης είναι ήδη τρελό. Και στην ερώτηση της δημοσιογράφου ότι έτσι πολλαπλασιάζεται ο όγκος δουλειάς των μαθητών και πως θα ανταποκριθούν, ουσιαστικά δεν δόθηκε κάποια απάντηση…
Δεν θέλω να γίνω άγγελος κακών ειδήσεων αλλά η εμπειρία μου μου λέει ότι ο κάθε εκπαιδευτικός θα επιλέξει ένα βιβλίο – πιθανότατα το υπάρχον – και με αυτό θα δουλέψει. Πιθανόν – αν χρειαστεί – να συμπληρώσει με κάποιες σημειώσεις (αν και αυτό είναι μάλλον παλιά πρακτική). Και μέχρι εκεί.
Και με τα ιδιωτικά σχολεία, που προμηθεύονται τα βιβλία από την αγορά πως θα γίνει; Τότε αν θυμάμαι μας είχαν έρθει από το Υπουργείο. Τώρα; ποια βιβλία θα κυκλοφορήσουν στην αγορά και σε πόσα αντίτυπα; Και πως θα τα προμηθευτούν οι μαθητές; Από ποια βιβλιοπωλεία; Θα τα έχουν όλα; Δεν θα περισσέψουν πολλά και θα πάνε για πολτοποίηση; Είναι και αυτό ένα θέμα.
Όντας αισιόδοξη φύση ελπίζω σε κάτι καλύτερο. Ας το δούμε στην πράξη και ας προσπαθήσουμε να ανατρέξουμε στην παλαιότερη εμπειρία. Υπάρχουν πολλοί “στην κλάση μου” που ευχαρίστως θα μπορούσαν να μεταφέρουν την εμπειρία τους, ώστε αυτό που θα γίνει να είναι κάτι ουσιαστικό για την εκπαίδευση.
Το 2023 μπήκε πολλά υποσχόμενο. Ίδωμεν.
