Το μέλλον… (μέρος δεύτερο)
…σήμερα.
Και έτσι βρέθηκα τη Δευτέρα στο Γραφείο Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, προσκεκλημένος από την Ψηφιακή Ατζέντα, σε μια συζήτηση με θέμα : Οι Ψηφιακές Δεξιότητες στην Εκπαίδευση. Θα προσπαθήσω να σας μεταφέρω τη κατάσταση, κάνοντας ταυτόχρονα μερικές σκέψεις… ανάμεσα στις εικόνες που έβλεπα.
Η μέρα ξεκίνησε κλασσικά με πρωινό ξύπνημα στις 6.00 σχολειο με 6 ώρες μάθημα και μια κενό και στις 2.30 που τελείωσα το επτάωρο, βρέθηκα με το μηχανάκι μου στην Αμαλίας 8, που είναι το Γραφείο Ενημέρωσης. Μπαίνοντας στην αίθουσα δεν μπόρεσα να μη παρατηρήσω ότι είχε ελάχιστες θέσεις άδειες και η συζήτηση ήταν “αναμμένη” με θέμα τις ψηφιακές δεξιότητες και επιχειρηματικότητα. Ο κόσμος γύρω μου “από όλα”. Από τους νεαρούς πιθανον φοιτητές, μέχρι τους νεαρούς των 30-35 πιθανόν γνώστες (γιάπις σε κάποια φάση θα τους λέγαμε), με ύφος στελέχους ή και “χιλίων καρδιναλίων”, οι μεγαλύτεροι… περί τα “…ήντα” με την ηρεμία του ειδικού. Δεν συγκράτησα “ταμπέλες” και τίτλους αλλά είχα μια εικόνα ανάκατη. Η γλώσσα σώματος επίσης. Επιφύλαξη έβγαζε, ανασφάλεια, αμφιβολία. Λίγους είδα να είναι αφοσιωμένοι σε όσα ακούγονταν. Όλοι οι ακροατές είχαν τα κινητά τους δίπλα (συνήθως ακουμπισμένο στο πόδι) και το ψάχνανε συνέχεια. Κρίνοντας από την εικόνα όσων μπορούσα να δω, κοιτάγανε τα mail τους. Και ναι την αναγνωρίζω την εικόνα γιατί και εγώ το ίδιο έκανα… Όμως τελικά είναι εξάρτηση. Και τι θα γινόταν αν τα mail μου δεν τα έβλεπα εκείνη τη στιγμή αλλά αργότερα στο σπίτι, ή αύριο… για εμένα μικρή διαφορά θα είχε. Για το κοινό… δεν ξέρω. Ίσως για κάποιους να ήταν σημαντικό. Για τους περισσότερους όμως μάλλον συνήθεια ήταν. Οι μεγαλύτεροι πάντως ήταν πιο ήρεμοι και πιο προσεκτικοί στη συζήτηση. Αυτή ήταν η γενική εικόνα.
Και πάμε στη συζήτηση. Τι κατάλαβα εγώ από τη συζήτηση… (όντας άσχετος από επιχειρήσεις και συνθήκες…Όταν πριν κάποια χρόνια (περί το 2000) σχεδιάζανε στην Ευρώπη τα επόμενα βήματα, είχαν κάποιες ιδέες – και δεδομένα – ώστε κάποιοι μέσα από διαδικασίες έβγαλαν άξονες εργασίας και βήματα και στάδια, που τα κράτη μέλη έπρεπε να ακολουθήσουν. Πέρασαν τα χρόνια και… δεν βγήκε όπως το σχεδιάζανε. (Είπαμε το μέλλον άδηλον – προηγούμενη εγγραφή). Θες δεν προβλέψανε την οικονομική κρίση, θες δεν υπολογίσανε την ανάπτυξη στις νέες τεχνολογιές, θες δεν φανταστήκανε τα “νέφη” στη πληροφορική και όλα τα άλλα “καλούδια”που υπάρχουν… τα σχέδια δεν βγήκαν. Και φτάσαμε στο 2010 – έτος ορόσημο και αναφοράς, που γίνανε οι απολογισμοί και κάποιοι μείνανε ευχαριστημένοι και κάποιοι όχι τόσο. Και φυσικά όταν δεν είσαι ευχαριστημένος, ψάχνεις να βρεις το γιατί και μετά τι μπορείς να κάνεις για να το αλλάξεις. Ε!!! Εκεί είμαστε. Ψάχνουμε να βρούμε τι πρέπει να αλλάξει για να μπορέσουμε να έχουμε μια διαφοροποίηση στα αποτελέσματα που δεν ήταν καλά. Να μπορέσει να αξιοποιηθεί το ανθρώπινο δυναμικό, που έχει συσσωρευθεί λόγω ανεργίας αλλά και αδυναμίας να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, και να μπορέσουν να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας αλλά και έργα (μαζί πάνε αυτά), που θα δώσουν δουλειά στο κόσμο αλλά και παραγωγή έργου – χρήματος.
Δεν ξέρω αν εκφράζω τα πράγματα με την σωστή ορολογία, αλλά η αίσθηση που είχα είναι ότι “ψάχνονται” να βάλουν στόχους πραγματοποιήσιμους μέχρι το 2020 (είκοσι είκοσι το λένε – άργησα να καταλάβω τι εννοούσαν) και μέσα από αυτούς να ξεκολλήσουν. Το “Going Local” έχει ακριβώς αυτό το σκοπό… να αφουγκραστεί την αγορά κάθε χώρας, να μαζέψει το τι λείπει, το τι χρειάζεται, το τί περισσεύει. Με αυτά τα δεδομένα, θα χαραχτεί μια πολιτική η οποία θα μπορέσει να αποδόσει. Και αν δεν αποδόσει…δεν πειράζει θα μετρήσουμε τα αποτελέσματα και θα ξεκινήσουμε πάλι. Μαγγανοπήγαδο σας ακούγεται; Είναι. Γιατί κανείς δεν γνωρίζει το μέλλον.
Τι κάνουμε λοιπόν; Το κυνηγάμε… παρακολουθούμε όσο μπορούμε και μιλάμε όσο μπορούμε. Κάνουμε παρεμβάσεις, συζητάμε, προτείνουμε, γράφουμε, ζητάμε… ότι μπορούμε κάνουμε. Σίγουρα το να μένουμε στο σπίτι μας ή στο γραφείο μας… και να γκρινιάζουμε δεν μας δίνει κανένα αποτέλεσμα. Εξωστρέφεια λέγεται… το άκουσα πολλές φορές. Αλλά όχι εξωστρέφεια της μιζέρειας… εξωστρέφεια του ονείρου. Εξωστρέφεια της γνώσης… κάτι που μάθαμε, είδαμε ακούσαμε… Όχι να κάνουμε τα παπαγαλάκια και να ανεβοκατεβάζουμε χρηματιστήρια. Αυτό το έχουμε ξαναδεί. Να μοιραζόμαστε τη πληροφορία για ένα πρόγραμμα, για ένα έργο, για μια πρακτική. Κάτι που κάναμε και ωφέλησε – όχι μόνο χρηματικά αλλά και κοινωνικά – το περιβάλλον μας. Δεν ξέρω αν είμαστε “κακομαθημένα” που είχαμε μάθει στο δώσε, αλλά αυτό μάλλον έχει τελειώσει. Τώρα πρέπει να κάνουμε για να πάρουμε και όχι αντίστροφα. Και έχουμε ιδέες, πολλές, πάρα πολλές.
Και πάμε στην εκπαίδευση… Εδώ θα το πω… Άδειασε η αίθουσα… Εντάξει το καταλαβαίνω ότι κάποιοι ήταν από το πρωί… και ήταν κουρασμένοι αλλά η εκπαίδευση είναι η αρχή των πάντων… Αν αυτό δεν γίνει κατανοητό, δύσκολα θα αλλάξουν τα πράγματα. Και τα πράγματα δεν αλλάζουν με πυροτεχνήματα…Όπως το netbook ή ο διαδραστικός πίνακας (βλέπε προηγούμενη εγγραφή). Ή τις φορητές τάξεις που ακούστηκε χθες… Ξέρετε τι είναι; Να σας πω… Είναι (κυνικά μιλώντας) ένα καροτσάκι με 10 laptop πάνω και ένα ασύρματο modem. Και το παίρνεις στη τάξη και κάνεις τη τάξη εργαστήριο πληροφορικής. Στο τέλος του μαθήματος το μαζεύεις και τα φυλάς. Θέλετε τη γνώμη μου : ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ ΙΔΕΑ και μακάρι να γίνει. Αλλά ποιος θα τα χειριστεί; Ποιος θα μάθει στα παιδιά να σέβονται τον εξοπλισμό; Ποιος θα μάθει στους καθηγητές να σέβονται τον εξοπλισμό. (Ναι δεν έκανα λάθος…το ίδιο ισχύει). Ο καθηγητής της πληροφορικής δεν μπορεί να υποστηρίξει όλα τα μηχανήματα. Ο καθένας θα πρέπει να συμμετέχει ενεργά. Αν όχι στην υποστήριξη, στην συντήρηση. Και φυσικά το κλασσικό… μετά από 2-3 χρόνια που αυτά θα έχουν γίνει “παλιά” (αν όχι άχρηστα) τι ακολουθεί; Δεν ξέρω μετά από 26 χρόνια στις τάξεις νομίζω ότι το μέλλον θα διαμορφωθεί από τους καθηγητές και τους γονείς. Τα βήματα πρέπει να είναι σχεδιασμένα με τρόπο ώστε οι δύο αυτές μεγάλες κοινωνικές ομάδες, να μπορέσουν να εκτιμήσουν αυτό που λέμε ψηφιακές δεξιότητες και πως μπορούν να αξιοποιηθούν στην εκπαίδευση. Μετά είναι οι μαθητές. Οι μαθητές τις δεξιότητες τις έχουν αλλά τις έχουν σε χρηστικό επίπεδο. Εκεί αυτό που χρειάζεται είναι η αξιοποίηση τους στην εκπαίδευση. Έτσι ο σχεδιασμός δεν είναι να πάρεις μηχανήματα. Ο σχεδιασμός είναι να βάλεις τις νέες τεχνολογίες στη τάξη. Με ένα τρόπο αποδοτικό, χρήσιμο ώστε να μπορέσουν οι μαθητές να τον εκμεταλλευτούν με τη σωστή έννοια και να προχωρήσουν. Ποιος είναι ο τρόπος; Δεν ξέρω ή πιο σωστά δεν ξέρω μόνο εγώ. Ρωτείστε τους καθηγητές, τους μάχιμους που είναι μέσα στη τάξη, όχι τους “ειδικούς”, ή τους “μεγάλους” και σαφώς όχι τους εμπόρους. Οι τελευταίοι στο τέλος. Θα υλοποιήσουν τον σχεδιασμό και δεν θα τον υποδείξουν ανάλογα με το τι έχουν να “σπρώξουν” στην αγορά. Ρωτείστε τους μαθητές, “πως μαθαίνει ο νέος της γενιάς Υ”. Τόσα έχουν γραφτεί και απαγγέλονται σαν καραμέλλες : learn by doing. Μα με συγχωρείτε πριν 33 χρόνια στο Χημικό αυτό κάναμε… λιώναμε στα εργαστήρια και “μαθαίναμε με την πρακτική”. Άρα που είναι η πρόοδος; Μπερδεύομαι.
Πάντως θεωρώ ότι ήταν λάθος που έφυγαν όσοι έφυγαν. Αν είχαν μείνει, η γνώμη τους θα μπορούσε να είχε ακουστεί και εμείς από την εκπαίδευση να είχαμε καταλάβει τι διδάσκουμε. Όταν κάποια στιγμή είπα στα παιδιά μου… ότι το Πανεπιστήμιο πλέον δεν είναι Πανεπιστήμιο… με κοιτάγανε. Τους έδωσα την ερμηνεία του όρου : Παντός Επισταμαι – Γνωρίζω τα πάντα (γειά σου δάσκαλε ) και τους ρώτησα αν πιστεύουν ότι τελειώνοντας το Πανεπιστήμιο θα γνωρίζουν τα πάντα. Το κατάλαβαν. Αλλά τους είπα ότι το πανεπιστήμιο θα σας δώσει εκείνες τις βάσεις να πατήσετε πάνω και να δείτε πιο μακριά και τελικά αν θέλετε να γνωρίσετε τα πάντα θα μπορέσετε να το καταφέρετε. Η είσοδος στο Πανεπιστήμιο δεν είναι η κατάληξη του διαβάσματος αλλά η αφετηρία στο θαυμαστό ταξίδι της γνώσης και της ανακάλυψης. Και πως μπορούμε να περάσουμε στην εφαρμογή της γνώσης στη πράξη. Σε αυτό που λέμε τεχνολογία. Πως η θεωρία θα γινει πράξη; Γιαυτό δεν έπρεπε να φύγετε κύριοι της επιχειρηματικότητας. Παράδειγμα που μου ήρθε τώρα, πως θα φαινόταν μια μεγάλη εταιρεία να έχει έναν ή δύο μεταπτυχιακούς σπουδαστές που θα κάνουν το μεταπτυχιακό τους σε πραγματικές συνθήκες εργασίας, με την εποπτεία του Πανεπιστημίου; Δεν είναι απλό, και δεν είμαι και σίγουρος που το έχω δει, αλλά είναι κάτι καινούργιο. Έχουμε μεταπτυχιακόυς που στο χώρο εργασίας “κρασάρουν” γιατί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στη πίεση της δουλειάς πχ.
Τέλος πάντων… χθες μαζευτήκαμε, κοιταχτήκαμε, τα είπαμε… μεταξύ μας. Μια χαρά τα είπαμε. Ωραίοι είμαστε… αλλά κάποιος να μας ξεκολλήσει. Ο καθρέπτης είναι ωραίος αλλά περάσαμε από αυτό το στάδιο. Μου άρεσε η πρόταση σε μαθητή προγραμματιστή αν θέλει να παραβρεθεί σε εμπορική έκθεση τεχνολογίας. Να δει το κόσμο αλλιώς. Να καταλάβει τι ψάχνει η αγορά.
Μπλεγμένα πράγματα… και εγώ το ίδιο είμαι. Αντιμετωπίζω αντιστάσεις από μαθητές και γονείς στο νέο και διαφορετικό. Ο στόχος λέγεται Πανελλαδικές εξετάσεις και ό,τι αποκλίνει αντιμετωπίζεται με σκεπιτικισμό αν όχι αφορισμό. Στα συνέδρια είμαστε μια – μεγάλη ευτυχώς – παρέα. Και αυτό με κάνει να ελπίζω ότι κάποτε θα μεγαλώσει ακόμα παραπέρα και κάτι θα αλλάξει. Αλλά να “μη το κάψουμε το χαρτί” που λέγεται ψηφιακός κόσμος. Και είμαστε κοντά. Προσεκτικά βήματα για να μπορέσουμε όλοι να αποκτήσουμε τις απαράιτητες ψηφιακές δεξιοτητες του αύριο.
Πολλά έγραψα… ξέφυγα. Σταματάω εδώ και πιθανόν να επανέλθω.
Τη καλησπέρα μου.
