Ας μιλήσουμε για αξιολόγηση…
Η αξιολόγηση είναι μια λέξη με φοβερά μεγάλη βαρύτητα. Συνήθως αποτελεί κόκκινο πανί. Τα συνηθισμένα ερωτήματα είναι : τι θα αξιολογήσουμε, με τι κριτήρια θα αξιολογήσουμε, ποιος θα αξιολογήσει, τι θα γίνει αυτή η αξιολόγηση (δηλαδή πως θα αξιολογηθεί και αξιοποιηθεί η αξιολόγηση).
Η αξιολόγηση έχει βρεθεί στο στόμα πολλών πολιτικών τον τελευταίο καιρό και έχουν μοριοδοτήσει τα πάντα, μπερδεύοντας την αξιολόγηση με την μοριοδότηση. Δεν θα μπω στη συγκεκριμένη “αξιολόγηση” ούτε θα καταγράψω ότι έχει ακουστεί σχετικά προκειμένου να δικαιολογήσουν μερικοί το γιατί πρέπει να απολυθούν κάποιοι άλλοι.
Θα προσπαθήσω να περιγράψω την αξιολόγηση του καθηγητή προς τον μαθητή. Είναι μια δύσκολη υπόθεση και κρύβει μεγάλη ευθύνη. Τώρα με την εξαγγελία του νέου σχολείου, και την ανακοίνωση του συνυπολογισμού των βαθμών όλων των τάξεων του Λυκείου στην εισαγωγή του Πανεπιστημίου, αποκτά άλλη βαρύτητα.
Ας τα βάλουμε σε μια σειρά.
Φέτος γνώρισα περίπου 90 καινούργιους μαθητές. Αυτοί οι μαθητές περιμένουν από εμένα μια αξιολόγηση. Για να μπορέσω να αξιολογήσω πρέπει να έχω μια συνολική εικόνα. Έτσι ξεκίνησα ήδη…
Φάση πρώτη : Να τους γνωρίσω όλους. Με τα μικρά τους. Κάθε φορά διαβάζω το κατάλογο, βλέπω τα πρόσωπα και συνδέω το πρόσωπο με το όνομα. Είναι σημαντικό για την διαχείριση της τάξης αλλά και την αξιολόγηση. Να εξηγήσω το γιατί. Δημιουργεί ένα κλίμα οικειότητας όταν προσφωνείς τον μαθητή με το όνομά του (στην μορφή που ακούει όχι το βαπτιστικό του). Από την άλλη μια παρατήρηση ή ένα σχόλιο είναι προσωπικό και όχι γενικό και αόριστο. Επίσης με μια ερώτηση ή μια ματιά στο τετράδιο έχεις αμέσως μια πληροφόρηση για το τι γίνεται. Δεν είναι ανάγκη να εξετάζεις “παραδοσιακά” κάθε φορά. Ρωτώντας μέσα στη τάξη, έχεις την ανάδραση που θέλεις και μετά το μάθημα σε δυο λεπτά σημειώνεις δυο σχόλια σε κάθε μαθητή. Έτσι σε βάθος χρόνου έχεις εικόνα.
Φάση δεύτερη : Γραπτά. Τα γραπτά λένε πολλά περισσότερα από το αν ξέρει ο μαθητής την απάντηση ή όχι. Ο τρόπος που γράφει δείχνει αν έχει ξεκαθαρισμένες τις γνώσεις και τις απόψεις του. Ο τρόπος που διατυπώνει τους ορισμούς δείχνει αν οι γνώσεις υποδομής και οι έννοιες είναι ξεκαθαρισμένες. Δύο δεκαπεντάρια είναι διαφορετικά όπως συνηθίζω να λέω. Το ένα έχει ένα θέμα λάθος . Εδώ λέμε ότι κάποιο θέμα δεν το κατάλαβε και έκανε λάθος. Τα άλλα όμως είναι σωστά και ξεκαθαρισμένα. Το άλλο έχει πολλά και μικρά λάθη σε διάφορα σημεία, ορισμούς, εκφράσεις, υπολογισμούς. Αυτά δείχνουν δείχνουν μια πιο μπερδεμένη εικόνα. Δείχνουν ότι η “γνώση” δεν είναι ξεκαθαρισμένη και τακτοποιημένη. Εδώ έχουμε περισσότερη δουλειά. Το πως μαθαίνουν οι μαθητές είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο και σίγουρα δεν είναι το ίδιο για κάθε μαθητή. Μέσα από κάθε γραπτό λοιπόν παίρνουμε πληροφορίες. Η βαθμολόγηση είναι το απλό και εύκολο. Το έγραψες το θέμα πήρες το βαθμό. Δεν το έγραψες δεν τον πήρες τον βαθμό. Απλό είναι. Η αξιολόγηση όμως “βλέπει” το γραπτό αλλιώς.
Φάση τρίτη : Προφορικά. Εδώ τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο σύνθετα Πρώτο και κύριο. Πρέπει να εμπνεύσεις εμπιστοσύνη στο μαθητή να μιλάει. Αν δεν είναι σίγουροι ντρέπονται και φοβούνται μη κάνουν λάθος και δεν μιλάνε. Εκεί η παρουσία του καθηγητή πρέπει να είναι ενθαρρυντική και υποστηρικτική. Και στο λάθος δεν πρέπει να απαξιώνουμε – προσβάλλουμε τον μαθητή. Αλλά να διορθώνουμε το λάθος αποφεύγοντας σχόλια για το τι είπε ή το τι είχαμε πει εμείς “οι αυθεντίες”. Το κλίμα στη τάξη πρέπει να είναι υποστηρικτικό. Και όχι μόνο από εμάς. Σχόλια από συμμαθητές στο τι λέει κάποιος πρέπει να “εξουδετερώνονται” στη γέννησή τους. Εμείς έχουμε μια – δυο ώρες μάθημα τη βδομάδα. Ο συμμαθητής είναι 35 ώρες δίπλα. Θέλει πολύ προσοχή και εγρήγορση. Είναι σημαντικό ο μαθητής να αισθάνεται ασφαλής και να ξέρει ότι έχει το δικαίωμα σε μια απάντηση στην απορία του αλλά και να εκφράσει την άποψη του.
Φάση τέταρτη : Όλα μαζί και χώρια… Εδώ δεν ήξερα πως να το γράψω. Έχει να κάνει με τον τρόπο που συνδυάζονται οι γνώσεις. Η ικανότητα να δει διαθεματικά ένα ερώτημα. Να συνδέσει “άσχετα” μαθήματα μεταξύ τους. Αυτές οι ικανότητες δείχνουν – ενδεχομένως – μια ανεπτυγμένη κριτική και συνδυαστική σκέψη. Δείχνει την ικανότητα να συνδυάσει άσχετες γνώσεις προκειμένου να βρει τις απαντήσεις. Αυτό είναι σημαντικό. γιατί ακριβώς αυτό δείχνει τον βαθμό κατανόησης και εμπέδωσης της γνώσεις. Επίσης βοηθάει συνειρμικά, να συνδεθούν οι γνώσεις μεταξύ τους, κάτι που αυξάνει την διάρκεια τους. Αυτό είναι αρκετά δύσκολο να αξιολογηθεί. Αυτό που εγώ χρησιμοποιώ, όταν θέλω ακριβώς να κάνω αυτή τη διασύνδεση είναι να κάνω μια “άσχετη ερώτηση”. Εκεί οι αντιδράσεις ποικίλλουν. Η πιο συχνή είναι η έκπληξη και ο αιφνιδιασμός. Κάποιοι κάνουν και γκριμάτσες του τύπου.. “που κολλάει αυτό;” Εκεί ξέρω ότι τους “έχω”. Τους έχω τραβήξει το ενδιαφέρον και περιμένουν τη συνέχεια. Συνήθως είναι και το διάλειμμα στο μάθημα. Μετά από 4-5 λεπτά “άσχετης συζήτησης”, όπου εγώ “βλέπω και μαθαίνω”, μαζεύω όπως λέμε το θέμα και επανερχόμαστε στο μάθημα. Σε αυτή τη φάση είναι η διάθεση συμμετοχής (ερμηνεύει συνήθως την αυτοπεποίθηση του μαθητή). Επίσης η διεκδικητικότητα του στη γνώση… κν να ρωτήσει αυτό που θέλει.
Είναι κρίμα που όλη αυτή η αξιολόγηση τελικά κρύβεται σε ένα νούμερο. Δυστυχώς το σύστημα μας μόνο βαθμό “δέχεται”. Η εικόνα αυτή δίνεται στους γονείς στις ενημερώσεις. Πολλές φορές μου έχουν πει, ότι τα σχόλια που κάνω αντιπροσωπεύουν και τις δικές τους απόψεις. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον τα κριτήρια είναι σωστά και οι αισθητήρες δουλεύουν.
Τώρα για τις αλλαγές στο λύκειο, δυστυχώς δεν αξιολογείται η διάθεση, η προσπάθεια, η συνδυαστική σκέψη. Ένα βαθμό θέλουν. Και ο βαθμός αυτό πρέπει να είναι μέχρι μια μονάδα πάνω από τον μέσο όρο της βαθμολογίας που θα γράψει στη τρίτη λυκείου. Νομίζω ότι πιο εύκολα θα πιάσω το joker. Γιατί αν δεν είναι έτσι, ο βαθμός προσαρμόζεται στα γραπτά της Γ λυκείου και δεν δίνει την βαθμολογική ενίσχυση που πρέπει στον τελικό βαθμό. Λίγα είχαμε…
Γιατί τα γράφω αυτά…Έτσι, όπως κάνω συνήθως. Αυτές τις μέρες με έχει προβληματίσει πολύ η αξιολόγηση και προσπαθώ να βρω τους τρόπους εκείνους που θα μου δώσουν αξιόπιστη ανάδραση να αξιολογήσω όσο καλύτερα μπορώ. Πάντα το έψαχνα. Να προβλέψω όμως βαθμούς της Γ λυκείου!!!! Ούτε με σφαίρες. Άλλωστε όσοι διδάσκουμε σε κατευθύνσεις ξέρουμε πολύ καλά τις μεταμορφώσεις που παθαίνουν οι μαθητές περνώντας από την Α στη Β και τελικά στην Γ λυκείου.
Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στη πορεία του μαθητή, του ανθρώπου, του επιστήμονα… είναι καθοριστική. Παρόλα αυτά κάποιοι επιμένουν να απαξιώνουν τους εκπαιδευτικούς και να βλέπουν “τρεις μήνες διακοπές”. Το ότι οι καθηγητές περνάνε περισσότερες ώρες με τα παιδιά από ότι πολλοί γονείς στα σπίτια (λόγω απασχόλησης και εργασίας) δείχνει ακριβώς το ρόλο τους.
Για σκέψη και προβληματισμό λοιπόν. Κάτι για να καταλάβουμε ποιοι είναι όλοι αυτοί που είναι στους δρόμους και τι κάνουν κάθε μέρα…
Τη καλησπέρα μου…
